Krijgt de Amerikaanse president Donald Trump à la Bill Clinton dan toch een impeachment-procedure aan zijn broek?

Afgelopen zomer wilde de Democratische partijleider Nancy Pelosi Trump nog niet afzetten, omdat ze hem liever na de verkiezingen van 2020 de bak in ziet gaan. Nu lijkt Pelosi toch om.

Aanleiding is een belletje dat Trump in juli pleegde met zijn Oekraïense collega Volodimir Zelenski. Daarin zou hij tot acht keer toe hebben gevraagd om onderzoek te doen naar Joe Biden, voormalig vicepresident en presidentskandidaat namens de Democraten.

Volgens Trump was het een “vriendelijk en totaal gepast gesprek”, maar de Democraten ruiken bloed. Hoe kan een telefoongesprek leiden tot de mogelijke afzetting van de Amerikaanse president? 6 vragen over de Oekraïne-affaire rond Trump.

1. Waarom belde Trump met Zelenski?

Trump zou volgens een klokkenluider van de geheime dienst Zelenski onder druk hebben gezet om onderzoek te doen naar Joe Biden en zijn zoon Hunter.

Biden was een sleutelfiguur onder president Obama, onder meer bij de val van de regering van de pro-Russische Oekraïense president Janoekovitsj in februari 2014. Zijn zoon Hunter werd uit een marinefunctie ontslagen na cocaïnegebruik. Hij kreeg twee maanden later, in april 2014, een duur betaalde topfunctie bij het Oekraïense gasconcern Burisma Holdings.

Hunter zou die functie danken aan de invloed van zijn vader en die van zakenmagnaat Igor Kolomojski die in die jaren ook provinciegouverneur is geweest in het oosten van Oekraïne. De zoon van Joe Biden had geen ervaring in de sector.

In 2016 werd de Oekraïens openbaar aanklager Victor Sjokin onder druk van onder meer Joe Biden ontslagen. Trump beweert dat Sjokin onderzoek deed naar corruptie bij Burisma en de rol van Hunter Biden daarin. Westerse waarnemers zeggen dat daar geen bewijs voor is. Sjokin werd met een overweldigende meerderheid door het parlement naar huis gestuurd, omdat hij dwars lag bij onderzoeken naar corrupte aanklagers. Uit een ander onderzoek bleek dat Joe Biden zelf niks verkeerd deed.

Trump ziet mogelijk een kans om een belangrijke tegenstrever bij de verkiezingen in 2020 schade toe te brengen. Joe Biden is een van de topkandidaten namens de Democraten.

2. Wat heeft Trump precies fout gedaan?

Trump zou de verklaring van de klokkenluider over het telefoongesprek hebben tegengehouden. Dit komt neer op belemmering van de rechtsgang.

Ook zou Trump Zelenski hebben gechanteerd. De president dreigde naar verluidt om ruim 400 miljoen euro hulpgeld voor Oekraïne niet uit te betalen als Zelenski geen onderzoek zou doen naar Biden. Trump heeft toegegeven het bedrag voorlopig niet uit te keren, maar dat doet hij omdat hij vindt dat Europese landen meer moeten bijdragen.

Daarnaast is het hoogst dubieus dat Trump een buitenlandse leider betrekt bij de presidentsverkiezingen in eigen land, zeker gezien het eerdere onderzoek dat Robert Mueller deed naar de Russische banden van de Trump-campagne.

3. Komt de verklaring van de klokkenluider alsnog naar buiten?

Ja, waarschijnlijk wel. Het Witte Huis gaat de klacht woensdag openbaar maken, aldus een anonieme regeringsmedewerker. De regering zal de klokkenluider vrijwel zeker ook toestaan te spreken met onderzoekers van het Congres.

4. Waarom starten de Democraten nu een afzettingsprocedure?

Lang was er verdeeldheid in de Democratische Partij over het starten van de zogenoemde impeachment-procedure. Dinsdagavond kondigde Nancy Pelosi, de leider van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden, aan dat er toch een onderzoek wordt gestart dat in theorie kan leiden tot afzetting van de president. De reden? Volgens Pelosi gaat het dit keer om een controverse waarvan het grote publiek kan begrijpen Trump fout zat. "De president moet verantwoordelijk worden gehouden. Niemand staat boven de wet."

Commissies in het Huis buigen zich nu over meerdere zaken die president Trump verkeerd zou hebben gedaan. Over de vraag welke aanklachten (articles of impeachment) precies moeten worden voorgelegd zijn de meningen onder de Democraten nog verdeeld.

5. Hoe groot is de kans dat Trump wordt afgezet?

Heel klein. Een afzetting is een tweetrapsraket in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat. Het Huis van Afgevaardigden bepaalt of er voldoende grond is om zo’n procedure te starten. En daar hebben de Democraten een meerderheid.

Als de procedure eenmaal door het Huis van Afgevaardigden is, wordt de president berecht in de Senaat. De opperrechter van het Amerikaanse Hooggerechtshof leidt die procedure. Daarna stemmen de Senatoren over een afzetting. Daarbij is een tweederdemeerderheid nodig.

Aangezien de Republikeinen 53 van de 100 Senaatszetels in handen hebben, lijkt het onwaarschijnlijk dat er voldoende steun is om Trump uit het ambt te zetten.

6. Hoe reageert Trump?

Die spreekt opnieuw van een heksenjacht. "Ze hebben nooit het transcript van het gesprek gezien", twitterde hij. Kort voor de bekendmaking van Pelosi liet de president al weten zich geen zorgen te maken over het onderzoek. "Dit komt mijn populariteit alleen maar ten goede."

Lees meer: